Kapadokya’nın en eski yerleşim bölgelerinden biri olan ilçe Nevşehir’e 20 km uzaklıkta. Bizanslılar zamanında adı Osiana olan yöre, bir dönem Ürgüplü Aziz Prokopios’un adını taşımış, Selçuklu döneminde Başhisar, Osmanlı döneminde ise Burgut Kalesi olarak anılmıştı. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Ürgüp adını alan ilçenin yerleşik tarihi Paleolitik çağa kadar uzanır.
Bizans döneminde Hristiyanlık için önemli bir merkez olan Ürgüp, çevre yerleşimlerin piskoposluk merkeziydi. Selçuklu devletinin iki büyük kenti olan Konya ve Niğde’ye yakınlığı Ürgüp’e de farklı eserler kazandırmıştı. Bugün Ürgüp’ün merkezinde yer alan Temenni Tepesi’ndeki iki tübe de Selçuklulardan kalmadır.
16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliği altına giren Ürgüp, bölge için önemini yavaş yavaş yitirmeye başlar.Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın Nevşehirli olması sebebiyle Osmanlı Devleti’nin imkanları Nevşehir’e akmaya başlar. Yıldızı giderek sönen Ürgüp, Nevşehir’e bağlanarak ilçe olur. Cumhuriyet dönemine kadar büyük bir Ortodoks nüfusu barındıran Ürgüp, 1924 mübadelesiyle Rum halkını kaybederek kimlik değiştirir.
Ürgüp’te Mimari
Kaya kütleleriyle iç içe geçmiş bir mimari sergileyen Ürgüp’ün hemen her köşesinden farklı bir dönemin izleri dökülür. Binlerce yıldır kaya evlerde geçen yaşam sanki hiç kesintiye uğramamış gibidir. Aralara sızan beton binaları görmezden gelirsek, Selçuklu’dan kalma bir taş yapı ile zarif bir Osmanlı konağını kol kola fotoğraflamak mümkündür. Kapadokya’nın geleneksel taş mimarisi burada da kendini gösterir. Pek çok yapının yarısı kaya oyuğu içinde, diğer yarısı kesme taşlarla örülmüş bölümler halinde dışarıya taşar. Özellikle kapı eşiklerinde kendini gösteren zarif taş işçiliği özgün Ürgüp evlerinin vazgeçilmezidir. Esbelli ve Yunak gibi eski mahalleleri geleneksel mimarinin en yoğun olduğu bölümleridir.
Ürgüp Müzesi
1971 yılında açılan Ürgüp Müzesi’nde Prehistorik çağlardan yakın tarihimize kadar uzanan geniş zamanın eserlerinden örnekler sergileniyor. İlçe merkezinde yer alan bu küçük müzede Ürgüp çevresinde ele geçen fosil örneklerinin yanı sıra Eski Tunç Çağı, Hitit, Frig, Pers, Helenistik, Roma ve Bizans’a ait buluntular ile Osmanlı dönemine ait etnografik eşyaları görmek mümkündür.
Kayakapı Projesi
Ürgüp’ü geleceğe taşıyacak en önemli atılımlardan biri. Kayakapı Projesi olarak görülür. UNESCO’nun destek verdiği projeye göre Ürgüp’ün en eski mahallesi olan Kayakapı’daki 212 tarihi yapı ile birlikte Aziz Yuhannes’in evi de restore edilecek.
Uzun soluklu olacağa benzeyen proje tamamlandığında bu eski mahalle de yıkık dökük bekleyen bir kaya camisi, kaya kiliseleri, çeşmeler ve Roma hamamı da ayağa kaldırılacak. Bazı yapılar müze olarak düzenlenecek.Bağcılık, şarapçılık desteklenecek, sanatsal etkinlikler düzenlenecek, dokuma çömlek ve heykel gibi el sanatlarının üretimine yönelik atölyeler açılacak.
Restorasyon çalışmaları bittikten sonra bir turizm köyü olarak işletilmesi hedeflenen Kayakapı’nın Ürgüp’ün turistik geleceğine önemli bir katkı sağlayacağı çok açık.
Ürgüp’ün en eski mahallelerinden bir olan Kayakapı’da 2000 yılına kadar yaşam sürüyordu. Evlerin yaslandığı dağdaki kayaların düşmeye başlamasıyla köy, afet bölgesi ilan edilerek boşaltılmıştı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder